Zespół wieloobjawowego bólu miejscowego odnosi się do bólu jednej lub więcej kończyn, który pojawia się w wielu różnych sytuacjach, ale szczególnie często po urazie fizycznym. Może być również wywołany innymi czynnikami, w tym chorobami tkanek miękkich, takimi jak zespół cieśni nadgarstka.

Zespół wieloobjawowego bólu miejscowego (CRPS) był kiedyś nazywany odruchową dystrofią współczulną, ale odchodzi się od tej nazwy, ponieważ obecnie wiadomo, że w tym schorzeniu zaburzony jest nie tylko współczulny układ nerwowy.

Historia Andrew ilustruje, w jaki sposób CRPS może współistnieć z FND.

Andrew był pracownikiem opieki i zwykle cieszył się dobrym zdrowiem.

Schodził po schodach w mroźną pogodę, kiedy poślizgnął się i upadł. W wyniku upadku złamał nadgarstek. Początkowa operacja stabilizacji nadgarstka przebiegła dość pomyślnie, ale potem pojawiła się infekcja i z powodu wtórnego do zakażenia bólu Andrew miał złe doświadczenia związane z pobytem w szpitalu. Gojenie się miejsca złamania zajęło więcej czasu niż się spodziewał.

Kiedy zdjęto mu gips z nadgarstka, jego dłoń i nadgarstek wydawały się dziwne, sztywne i słabe. Odczuwał ból, pojawił się obrzęk i zaczerwienienie; ręka była cieplejsza od drugiej. Początkowo lekarze i fizjoterapeuci myśleli, że to minie, ale tak się nie stało.

Po 6 miesiącach objawy jeszcze bardziej się pogorszyły. Andrew odczuwał ciągły, silny ból. Coraz częściej odkrywał, że nawet lekkie dotknięcie miejsca bólu jest naprawdę bolesne i powoduje uczucie rażenia prądem.

Mężczyzna odkrył też, że nie może prawidłowo poruszać ręką i miał tendencję do trzymania jej w bezpiecznej pozycji. Martwił się, że ludzie wpadną na jego ramię, gdy wyjdzie na zewnątrz. Jego dłoń była nieco bardziej spuchnięta, ale kiedy zamknął oczy, czuł, że dłoń jest znacznie większa, niż wyglądała, gdy miał otwarte oczy. Wstydził się komukolwiek o tym powiedzieć. Ponadto jego palce zaczęły się lekko zginać, a dłoń zaczęła lekko drżeć.

Andrew był zdezorientowany tym, co się dzieje. Lekarze powiedzieli, że złamanie i obrażenia zagoiły się, a jednak ból był silniejszy niż kiedykolwiek. Andrew myślał, że zniszczeniu musiały ulec jakieś nerwy w dłoni, ale badania przewodnictwa nerwowego i ocena neurologiczna wykazały, że nie doszło do takiego rodzaju uszkodzenia.

Po 12 miesiącach Andrew nadal nie wrócił do pracy i czuł się coraz bardziej sfrustrowany i zaniepokojony swoją sytuacją. Nie mógł zrozumieć, co się stało. Zakładał, że problem musi mieć związek z uszkodzeniem nerwów.

Kiedy spotkał się z zespołem zajmującym się leczeniem bólu, lekarze wyjaśnili mu, że pomimo tego, że doszło do pewnego uszkodzenia nadgarstka, nie wyjaśnia to nasilenia bólu. Wytłumaczono Andrew, że rozwinął się u niego chroniczny zespół bólowy zwany zespołem wieloobjawowego bólu miejscowego (CRPS).

W CRPS normalne „pokrętła głośności” w ścieżkach bólowych w całym układzie nerwowym zostają przekręcone i ustawione na „wyższej głośności”. Dzieje się tak nie tylko w dotkniętej chorobą kończynie, ale także w rdzeniu kręgowym i, co najważniejsze, w mózgu.

Andrew dowiedział się, że leczenie CRPS polega na stopniowym zmniejszaniu pokręteł głośności. Czasami mogą pomóc w tym leki, podobnie jak kilka innych rodzajów leczenia. Najważniejszym sposobem na osiągnięcie tego jest jednak częstsze poruszanie ręką za pomocą fizjoterapii.

Dla Andrew był to naprawdę bolesny i trudny proces. Zalecono mu ćwiczenia zmniejszające ból, a niektóre z jego zadań manualnych obejmowały korzystanie z lustra i naukę rozpoznawania pozycji dłoni.

Ciężko pracował w fizjoterapii i ostatecznie stwierdził, że jego ból znacznie się zmniejszył. Po kolejnych 12 miesiącach nadal odczuwał dyskomfort, ale mógł wrócić do pracy i używać ręki do większości codziennych czynności. Patrząc wstecz, był zadowolony, że spotkał zespół, który był w stanie wyjaśnić jego objawy w sposób, który pomógł mu osiągnąć postęp w rehabilitacji.

CRPS typu 1 został zdefiniowany w następujący sposób przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Bólem (poniżej objaśniono niektóre żargony).

Kliniczne kryteria diagnostyczne dla zespołu wieloobjawowego bólu miejscowego:

Kryteria diagnostyczne (należy spełnić 1–4):

1. Ciągły ból, który jest nieproporcjonalny do zdarzenia wywołującego
2. Stwierdzony musi być co najmniej jeden objaw w trzech z czterech następujących kategoriach:
3. Czuciowe: skargi na przeczulicę i/lub allodynię
4. Naczynioruchowe: skargi dotyczące asymetrii czucia temperatury i/lub zmian koloru skóry i/lub asymetrii koloru skóry
5. Obrzęk: skargi dotyczące obrzęków i/lub zmian związanych z potliwością i/lub asymetrii pocenia się
6. Motoryczne/troficzne: skargi na zmniejszony zakres ruchu i/lub dysfunkcję motoryczną (osłabienie, drżenie, dystonia) i/lub zmian troficznych (włosy, paznokcie, skóra)
7. W momencie oceny musi występować co najmniej jeden objaw w dwóch lub więcej z następujących kategorii:
8. Czuciowe: oznaki przeczulicy (np. w przypadku ukłucia szpilką) i/lub allodynii (w przypadku lekkiego dotyku i/lub głębokiego ucisku somatycznego i/lub ruchu stawów)
9. Naczynioruchowe: oznaki asymetrii czucia temperatury i/lub zmiany koloru skóry i/lub asymetrii
10. Obrzęk: oznaki obrzęku i/lub zmian w zakresie pocenia się i/lub asymetrii pocenia
11. Motoryczny/troficzny: oznaki zmniejszonego zakresu ruchu i/lub dysfunkcji motorycznej (osłabienie, drżenie, dystonia) i/lub zmian troficznych (włosy, paznokcie, skóra)

Nie ma innej diagnozy, która lepiej wyjaśniałaby objawy.

Słowniczek pojęć:

• allodynia – opisuje bolesną reakcję na niebolesny bodziec, np. lekkie muskanie skóry o pościel jest bolesne
• hiperalgezja – zwiększona wrażliwość na bodźce, które zwykle są bolesne

U niektórych osób pojawia się ból kończyny bez większego obrzęku lub zmiany koloru, dlatego toczy się debata na temat tego, czy u tych pacjentów występuje CRPS, czy nie. Jeśli nie, oznacza to, że cierpią na podobną przypadłość, która prawdopodobnie wymaga podobnego rodzaju leczenia.

CRPS to skomplikowany temat, który trudno opisać na tej stronie.

Niektóre osoby czytające to będą się zastanawiać, co CRPS robi na stronie internetowej dla pacjentów z FND. Przyczyny tego omówiono w tym artykule.

Popkirov S, Hoeritzauer I, Colvin L, Carson A, Stone J. Complex regional pain syndrome and functional neurological disorders: time for reconciliation. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2018; 0:jnnp-2018-318298.

1. Utrudniający, ale autentyczny stan neurologiczny, który występuje przy braku łatwej do zdefiniowania patologii choroby strukturalnej. Wykazano, że większość fizycznych objawów CRPS występuje w unieruchomionych kończynach.

2. Wielu pacjentów z CRPS ma zmienione czucie (czego nie można wytłumaczyć chorobą, i które jest podobne do czynnościowych objawów czuciowych).

3. Osoby z CRPS często doświadczają osłabienia kończyn, w tym o charakterze dysocjacyjnym. Na przykład ktoś może odkryć, że jego kończyna nie należy do niego tak bardzo, jak powinna. Podczas badania kończyny osłabienie jest klinicznie nie do odróżnienia od osłabienia czynnościowego. Czasami u osób z CRPS rozwijają się zaburzenia ruchu, najczęściej dystonia czynnościowa.

4. U niektórych pacjentów jednym z najważniejszych czynników podtrzymujących objawy CRPS może być bezruch i unikanie ruchu. Nie jest to zaskakujące, ponieważ CRPS jest schorzeniem niezwykle bolesnym. Może się jednak zdarzyć, że im mniej ktoś porusza kończyną, tym bardziej staje się ona bolesna i tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że nią poruszy itp.

Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie poświęconej bólowi i stronie poświęconej fizjoterapii.

Niewątpliwe zmiany biologiczne występują u pacjentów z CRPS, ale występują również u pacjentów z FND i mogą mieć ze sobą więcej wspólnego, niż sądzono.

Przeczytaj historię Hazel, aby poznać przykład tego, jak zrozumienie FND może pomóc w leczeniu CRPS.