Czym są czynnościowe zaburzenia chodu?

Czynnościowe zaburzenia ruchowe to objawy polegające na występowaniu nieprawidłowego ruchu lub pozycji części ciała wynikające z nieprawidłowego działania układu nerwowego (ale nie z powodu podstawowej choroby neurologicznej).

Problemy z chodem (chodzeniem) mogą występować jako przejaw czynnościowych zaburzeń neurologicznych. Podobnie jak w przypadku wszystkich zaburzeń czynnościowych zaburzenia chodu o tym podłożu są niezależne od woli chorego.

W 2016 roku Miranda License z Queensland w Australii nakręciła krótki film opisujący jej doświadczenia z czynnościowymi zaburzeniami chodu.

Dzięki uprzejmości Twórców nagranie można obejrzeć na tej stronie.

Film ten pokazuje, jak to jest mieć czynnościowe zaburzenie chodu i jakie leczenie może pomóc. Poniżej możesz przeczytać więcej o różnych rodzajach czynnościowych zaburzeń chodu i ich leczeniu.

Do najczęstszych rodzajów czynnościowych zaburzeń chodu należą:

• Przeciąganie stopy po ziemi. Jednym z najczęstszych zaburzeń chodu czynnościowego jest chód “przeciągający” obserwowany u pacjentów z czynnościowym osłabieniem jednej nogi. Możesz przeczytać więcej o czynnościowym osłabieniu nóg na dedykowanej temu zagadnieniu podstronie. Ludzie z tego rodzaju niedowładem mają poczucie, że ich noga ciągnie się po ziemi. Często dla obserwatora nie wygląda to tak dramatycznie jak odczuwa to pacjent. Stopa jest wówczas obrócona do wewnątrz tak, jak na przedstawionym zdjęciu. Niektórzy ludzie mają wręcz wrażenie, że ich stopa jest przyklejona do ziemi.

• Nagłe ugięcie się kolan. Zazwyczaj taki rodzaj chodu związany jest osłabieniem czynnościowym jednej lub obu nóg. Czasami, jeśli obie nogi uginają się w tym samym czasie, prowadzi to do “upadku czynnościowego”.  Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że mogą istnieć także inne przyczyny uginania się kolan, niezwiązane z mechanizmem czynnościowym, takie jak na przykład mechaniczne uszkodzenie stawów kolanowych.
• Małe powolne kroki (“chodzenie po lodzie”). Mianem tym określa się chód, w którym osoba przemieszcza się wykonując małe kroki, sprawiając wrażenie, jakby “chodziła po lodzie”. Nogi są wówczas dość sztywne, a stopy ustawione daleko od siebie. Powodem, dla którego ludzie mają zwyczaj chodzenia w ten sposób, jest często to, że doświadczyli w przeszłości upadku i obawiają się przyszłych upadków.
• Kołyszący chód. Jest to rodzaj chodzenia, w którym osoba kołysze się z boku na bok, szczególnie w górnej części ciała, a ruchem nóg próbuje korygować położenie swojego ciała. Osoba taka wygląda, jakby miała się przewrócić, ale ostatecznie utrzymuje równowagę.
• Chód hiperkinetyczny.  Czynnościowe zaburzenia ruchowe mogą czasami powodować dość dramatycznie prezentujące się, nadmierne ruchy ramion, tułowia lub nóg. U niektórych osób występują one szczególnie podczas chodzenia.
• Chód kucający. Jest to rzadka forma czynnościowego zaburzenia chodu, w której osoba wygląda tak, jakby kucała. Często wiąże się to ze strachem przed upadkiem.

Czynnościowe trudności z utrzymaniem pozycji stojącej

Jest to problem zwany astazją. Oznacza to, że osoba ma problemy ze staniem w miejscu, ale może normalnie chodzić. Można go zdiagnozować, sprawdzając, czy problemy ze staniem znikają, gdy osoba jest rozproszona (na przykład grając w grę na telefonie lub odgadując liczby zapisane na plecach idącej przed nią osoby).

Jak stawiana jest diagnoza?

Rozpoznanie czynnościowych zaburzeń chodu jest zwykle dokonywane przez neurologa. Może to być trudna diagnoza, ponieważ wymaga specjalistycznej wiedzy na temat pełnego zakresu zaburzeń ruchowych spowodowanych chorobami neurologicznymi, z których wiele jest niezwykłych, a nawet dziwacznych.

Nawet neurolodzy powinni być szczególnie ostrożni, diagnozując czynnościowe zaburzenie chodu. Wiemy z badań, że zaburzenie chodu jest częściej błędnie diagnozowane jako czynnościowe niż ima to miejsce w innych zaburzeniach czynnościowych.

Ale nie oznacza to, że nie można postawić diagnozy.

Cechy zaburzeń chodu, które pomagają w diagnozie, obejmują:

• współwystępowanie drżenia lub niedowładu czynnościowego
• wykonywanie asekuracyjnych kroków w bok
• chód, który jest nieekonomiczny (tj. w rzeczywistości wymaga więcej energii niż normalny chód)
• zaburzenia chodu zmniejszają swoje nasilenie podczas poruszania się do tyłu
• zaburzenia chodu zmniejszają swoje nasilenie podczas zmian prędkości i kierunku ruchu
• chodzenie poprawia się podczas słuchania muzyki
• problemy z równowagą podczas stania zmniejszają się, gdy osoba jest poproszona o wykonanie innego zadania, takiego jak odgadywanie liczb zapisanych na plecach lub granie w grę na telefonie komórkowym

Leczenie czynnościowych zaburzeń chodu

Fizjoterapia przeprowadzana przez kogoś, kto rozumie czynnościowe zaburzenia neurologiczne, jest najważniejszą częścią leczenia.

Niektóre sposoby terapii mogą wydawać się dziwaczne, ale warto z nich spróbować. Wszystkie one zostały zaprojektowane, aby pomóc mózgowi odzyskać “automatyczny” ruch w sytuacji, gdy normalny wzorzec został “zepsuty”.

Jest to dobry przykład tego, dlaczego ważne jest, aby mieć zaufanie do diagnozy, żeby eczenie mogło zadziałać. Jeśli uważasz, że nikt nie rozumie Twoich objawów i nie wie, co jest nie tak, normalnym jest, że możesz niechętnie próbować rzeczy wymienionych poniżej.

• Spróbuj nucić melodię lub śpiewać piosenkę (w głowie, jeśli tak wolisz) podczas chodzenia. Czy to ułatwia Ci chodzenie?
• Spróbuj iść do tyłu. Za chodzenie do tyłu odpowiada inny “program” w mózgu i może okazać się, że jest to łatwiejsze niż chodzenie do przodu.
• Bieganie. Dla pacjentów, którzy są w stanie wygenerować ruch biegu, lekki jogging może ułatwić poruszanie. To trochę tak jakby ktoś z problemem jąkania, kto ma problemy z mówieniem, mógł normalnie śpiewać.
• Jeśli masz trudność w rozpoczęciu chodu spróbuj stanąć w miejscu i poprzenosić ciężar swojego ciała z boku na bok przez kilka sekund. Taki rozruch może pomóc Ci rozpocząć chód.
• Spróbuj przesuwać nogi po ziemi tak, jakbyś jeździł na łyżwach. Czy to pomaga odzyskać poczucie kontroli nad chodem?

Jakie zajęcia ruchowe lubiłeś wykonywać zanim zaczęły się Twoje problemy z chodzeniem? Być może lubisz taniec lub sport? Zastanów się, czy możesz wykorzystać niektóre z tych “wyuczonych” ruchów, aby usprawnić swoje chodzenie? Włączenie ich w proces chodu może okazać się pomocne.