Zawroty głowy są często spotykanym objawem neurologicznym i mogą mieć wiele przyczyn. Zawrotami głowy mogą objawiać się choroby ucha środkowego, w szczególności błędnika, i migrena. Czasem są one spowodowane działaniem przyjmowanych leków.
Zawroty głowy to również częsta forma czynnościowych zaburzeń neurologicznych. Okazuje się, że FND odpowiada za zawroty głowy nawet u 1 na 5 pacjentów zgłaszających się do poradni zajmujących się tym problemem zdrowotnym.
Inne nazwy stosowane do opisu tego zjawiska to wzrokowe zawroty głowy, lękowe posturalne zawroty głowy, czynnościowe zawroty głowy, przewlekłe subiektywne zawroty głowy, dyskomfort przestrzeni i ruchu.
Przewlekłe posturalno-percepcyjne zawroty głowy zostały ostatnio zdefiniowane przez Światową Organizację Zdrowia jako:
Przyjrzyj się typowej historii osoby z przewlekłymi posturalno-percepcyjnymi zawrotami głowy.
Klara to 24-letnia kobieta, która od dwóch lat ma uporczywe zawroty głowy. Na początku zawroty głowy pojawiły się nagle. Klara czuła się chora i przez tydzień nie mogła wstać z łóżka. Lekarz postawił diagnozę wirusowego zapalenia błędnika, czyli infekcji wirusowej ucha środkowego, która powoduje zawroty głowy i zwykle ustępuje w ciągu tygodnia lub dwóch.
Kiedy Klara doszła do siebie po infekcji, jej dolegliwości związane z zawrotami głowy zmieniły się w bardziej niespecyficzne uczucie zawrotów głowy, które naprawdę trudno było jej opisać innym ludziom. To już nie było uczucie wirowania. Klara czuła zawroty głowy przypominające kołysanie i miała wrażenie ruchu obecne głównie podczas stania i chodzenia, ale również wtedy, kiedy leżała w łóżku w nocy.
Od czasu do czasu czuła się „oddalona”, jakby unosiła się w powietrzu, a ludzie wydawali jej się znajdować daleko. To uczucie ją przerażało.
Odkryła również, że trudno jej było odnaleźć się w momentach, w których stała w miejscu, a obiekty wokół poruszały się. Naprawdę trudno jej było korzystać z komputera lub przebywać w ruchliwych miejscach, takich jak supermarkety. Zauważyła także, że dość często myślała o możliwości upadku. Obawiała się tego bardzo, mimo że upadła tylko raz. Miała jednak wrażenie, że wielokrotne była bliska upadku i ledwo udało jej się go uniknąć.
Myśl o zawstydzeniu ewentualnym upadkiem sprawiała, że zaczęła unikać ruchliwych miejsc i coraz trudniej było jej normalnie funkcjonować.
Z biegiem czasu Klara odkryła, że zawroty głowy zaczęły przejmować kontrolę nad jej życiem. Zastanawiała się, co je powoduje. Obawiała się, że poważnie zachorowała. Zaczęła więc szukać możliwych przyczyn w Internecie. Następnie udała się na wizytę lekarską, podczas której dokładnie zbadano jej równowagę i wykonano obrazowanie mózgu. Rezonans magnetyczny głowy Klary nie wykazał jednak nieprawidłowości.
Nawet gdy Klara nabrała pewności, że za jej objawy nie odpowiada żadna poważna choroba, bardzo trudno jej było poradzić sobie z dolegliwościami. Stopniowo dołączyło do nich zmęczenie i osłabienia koncentracji. Zaczęła omijać dni w pracy. Całość pogarszały regularne napady migreny, podczas których często zawroty głowy nasilały się.
Zupełnie nie wiedziała, jak może sobie pomóc. Zadawała sobie pytanie, co powodowało jej objawy i dlaczego nikt nie potrafił postawić diagnozy i skierować jej na leczenie?
Problem Klary jest bardzo typowy. Jej objawy zaczęły się wraz z epizodem zapalenia błędnika, które upośledziło jej równowagę. Czasem u osób z PPPD zawroty głowy pojawiają się po napadzie migreny lub w wyniku wstrząśnienia mózgu.
Wszystkie te wymienione powyżej wydarzenia zaburzają normalne procesy, których mózg używa, aby powstrzymać zawroty głowy. Nasz mózg tak naprawdę cały czas wykonuje dużo pracy, aby powstrzymać nas od zawrotów głowy.
Nasza głowa, ciało i oczy poruszają się niezależnie, ale nasz mózg jest w stanie to wszystko uporządkować. Dzięki pracy, którą wykonuje większość z nas nie miewa zaburzeń poczucia ruchu.
Mózg składa w całość bodźce dochodzące z poszczególnych części ciała, ucha środkowego i oczu, ale wciąż nie wiadomo do końca, w jaki sposób się to dzieje. To niesamowite, że nasz mózg radzi sobie z tak skomplikowanym zadaniem.
Jeśli ciekawi Cię ten temat możesz przeczytać o nim więcej w tym artykule:
W PPPD dzieje się tak, że normalne „filtry”, których mózg używa do tłumienia uczucia ruchu, działają nieprawidłowo. Dlatego mózg zamiast integrować doznania pochodzące z różnych zmysłów w jedną całość i zapewnić przyjemne uczucie gładkości podczas ruchu, sprawia, że osoba z PPPD ma wrażenie ruchu, który jest nieprawidłowy i niekomfortowy.
Po pewnym czasie osoba ta zaczyna się zastanawiać, czym spowodowane są wrażenia, których doświadcza. Myślenie o zawrotach głowy lub martwienie się o nie „podkręca pokrętło głośności” wrażliwości na doznania związane z ruchem. To czyni go jeszcze silniejszym – pojawia się mechanizm błędnego koła, w którym osoba dotknięta PPPD swoim emocjonalnym nastawieniem wzmacnia nasilenie objawu. Starałem się to pokazać na poniższym obrazku:
Jak w przypadku wszystkich czynnościowych zaburzeń neurologicznych, zawroty głowy są prawdziwym objawem a nie „wytworem wyobraźni”. Osoba dotknięta tym zaburzeniem nie jest w stanie po prostu go wyłączyć. Po pewnym czasie zawroty głowy stają się stałym, natrętnym elementem funkcjonowania. Można porównać je do szumu w uszach, tylko dotyczącego równowagi.
W PPPD jedna rzecz prowadzi do drugiej. Ciągłe odczuwanie zawrotów głowy powoduje niepokój. Lęk przed zawrotami głowy często obraca się wokół niepewności, co jest ich przyczyną. Nazywamy to lękiem o zdrowie.
Lęk o zdrowie występuje wtedy, gdy dotknięta nim osoba nie może przestać martwić się, że jej objawy są spowodowane poważną chorobą. mimo że część z nich wie, że takie obawy są irracjonalne. Lęk w PPD może również koncentrować się wokół obaw związanych z upadkiem lub jego konsekwencjami, takimi jak zakłopotanie. Nie każda osoba z PPPD doświadcza lęku, ale jest to powszechne. Mechanizmy odpowiadajcie w mózgu za zawroty głowy i niepokój okazują się więc działać na podobnej zasadzie. A ciągły niepokój może być męczący, dlatego PPPD często towarzyszy przewlekłe zmęczenie.
Zmęczenie w połączeniu z zawrotami głowy może wprowadzić w stan przypominający przymglenie poznawcze. Zlewa się ono z resztą objawów, zaburza koncentracjeę i utrudnia funkcjonowanie.
Osoby zmagające się z PPPD mają trudności z percepcją nie tylko własnego ruchu, ale także obiektów przemieszczających się w ich otoczeniu. Nazywane jest to wzrokowymi/wizualnymi zawrotami głowy. Objaw ten sprawia, że osoby z PPPD unikają przebywania w zatłoczonych miejscach takich jak supermarkety czy transport publiczny. Mogą też czuć dyskomfort podczas patrzenia na wzorzyste powierzchnie. Trudności tego typu sprawiają, że osoby z PPPD mogą próbować ograniczyć ryzyko przebywania w warunkach sprzyjających zawrotom głowy lub martwić się na myśl o konieczności zetknięcia się takimi okolicznościami.
Inną konsekwencją zawrotów głowy może być uczucie dysocjacji. Dysocjacja opisana jest szerzej w części strony bezpośrednio jej poświęconej. Jest to wrażenie bycia oddalonym lub oddzielonym od otaczającej rzeczywistości. Czasem osoby doświadczające dysocjacji opisują ją jako odczucie bycia odłączonym od realnych przeżyć lub bezwładnego unoszenia się. Mogą mieć wrażenie, że ziemia pod nimi ma strukturę gąbki, albo że ich nogi są z waty. Istnieje kilka przyczyn dysocjacji, ale PPPD jest jedną z nich.
Czasami ruchy szyi mogą wywoływać lub nasilać zawroty głowy w PPPD. Mniej lub bardziej intencjonalne unikanie poruszania głową, w celu uniknięcia zawrotów głowy, może spowodować pojawienie się uczucia sztywności karku lub bólu głowy. Z kolei dodatkowy objaw w postaci tych wymienionych powyżej nasila uczucie niepokoju związanego z zawrotami głowy i czyni cała sytuację jeszcze trudniejszą do zniesienia I zaakceptowania.
PPPD jest problem w wrażliwością na ruch. Duża uważność na własne ruchy często współistnieje z wrażliwością na światło, zapachy i dźwięki. Nadwrażliwość na bodźce może przejawiać się w formie nudności I przewlekłego zmęczenia.
Leczenie PPPD wymaga czasu i niestety nie ma łatwego i szybkiego sposobu, żeby ten problem wyeliminować. Nie oznacza to jednak, że poprawa, a nawet całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Czynnościowe zawroty głowy można wyleczyć nawet po długotrwałym ich występowaniu.
Sposoby leczenia to na przykład:
Matthew Whalley, psycholog z Berkshire, UK i Debbie Cane, z Manchester Centre for Audiology opublikowali ostatnio przydatny przewodnik po terapii PPPD. Jeśli jesteś pacjentem lub terapeutą zapoznanie się z tym przewodnikiemmoże być przydatne.
Spotkanie i skorzystanie z pomocy psychologa nie oznacza, że twoje objawy są wymyślone.
Spójrz raz jeszcze na diagram i zastanów się jak na poszczególne objawy mogą reagować na rożnego rodzaju interwencje terapeutyczne.
Zawroty głowy bardzo trudno jest opisać, nawet jeśli próbuje się o tym objawie opowiedzieć lekarzowi.
Ten akapit ma za zadanie ułatwić pacjentom rozmawianie z lekarzami na temat zawrotów głowy. Osoby z PPPD mogą odczuwać jednocześnie kilka rodzajów zawrotów głowy. Zamieszczone tu informacje pomagają dobrać odpowiednie słowa, które opiszą dokładnie różne odczucia towarzyszące zawrotom głowy.
Zawroty głowy można podzielić na kilka ogólnych rodzajów:
Osoby z zawrotami głowy mogą odczuwać jeden lub więcej rodzajów sensacji opisanych powyżej. Nierzadko pacjenci, w szczegółowości ci, którzy dodatkowo cierpią z powodu przewlekłego zmęczenia, opisują swoje objawy w jeszcze mniej jasny sposób i porównują je do przymglenia czy głowy z waty.
Przekierujemy Cię na stronę darowizn Uniwersytetu w Edynburgu, która umożliwia bezpieczne przekazywanie darowizn na rzecz naszej inicjatywy. Darowizny przekazujemy na utrzymanie witryny i dalsze badania w dziedzinie FND.
