Czym są czynnościowe objawy czuciowe?

Czynnościowe objawy czuciowe to objawy czuciowe lokalizujące się w dowolnym miejscu ciała, które są spowodowane nieprawidłowym działaniem układu nerwowego. Nie są one spowodowane uszkodzeniem lub chorobą układu nerwowego.
 
U pacjentów z czynnościowymi objawami czuciowymi mogą wystąpić następujące objawy:

1. Uczucie zmienionego czucia po jednej stronie ciała (częściej po lewej stronie) – zwykle obejmujące twarz, ramię lub nogę w różnych kombinacjach. Jest to czasami nazywane “zespołem hemisensorycznym”. Izolowane zaburzenie czucia na twarzy jest również dość powszechne.
2. Poczucie, że kończyna jest obca, nie należy do ciała.
3. Utrata czucia na obszarach skóry ostro oddzielonych od tych z prawidłowym czuciem– czasami w miejscu, w którym ramię styka się z barkiem lub gdy noga styka się z tułowiem.
4. Całkowita utrata czucia – niektóre osoby z FND podają, że nie są w stanie odebrać żadnego rodzaju czucia, włącznie z czuciem bólu. Jest to zjawisko niezwykle rzadko spotykane w chorobach neurologicznych.
5. Przelotne zaburzenia czucia – w tym skurcze, mrowienie, uczucie prądu elektrycznego
6. Objawy wzrokowe, w tym okresowe rozmycie i podwójne widzenie oraz osłabienie kończyn (patrz “Funkcjonalne osłabienie kończyny“) mogą występować po tej samej stronie co objawy czuciowe

Dla pacjenta i lekarza objawy te mogą wydać się alarmujące, przywodząc na myśl udar lub stwardnienie rozsiane.
 
Czynnościowe objawy czuciowe nie są jednak spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego, co oznacza, że mogą zmniejszyć swoje nasilenie lub nawet całkowicie zniknąć. Dzieje się tak dlatego, że u osób z czynnościowymi objawami czuciowymi wszystkie części układu nerwowego są zbudowane prawidłowo. Problem tkwi w nieodpowiednim jego działaniu, co sprawia, że mózg nie odbiera informacji w typowy sposób.

Jak stawiana jest diagnoza?

Rozpoznanie czynnościowych objawów czuciowych zwykle stawiane jest przez neurologa.

Lekarz, po wysłuchaniu Twojej historii i zbadaniu, najpewniej będzie w stanie rozpoznać twoje objawy jako typowe dla czynnościowych zaburzeń neurologicznych. Podczas badania lekarz stwierdzi, że czucie w dotkniętym obszarze jest zmniejszone. Możliwe jest także, że zaburzeniom czucia towarzyszyć będzie łagodny stopień osłabienia siły mięśniowej. Schemat tego niedowładu i reakcja na specjalistyczne testy pomogą lekarzowi postawić odpowiednie rozpoznanie.

Prawidłowe wyniki obrazowania mózgu i brak nieprawidłowości w dodatkowych testach pomagają postawić diagnozę, ale rozpoznanie zwykle opiera się na informacjach udzielonych przez Ciebie w rozmowie z lekarzem i z badania podczas wizyty w gabinecie lekarskim.

W jaki sposób dochodzi do pojawienia się czynnościowych zaburzeń czuciowych?

Czynnościowe objawy czuciowe pojawiają się z różnych powodów u różnych osób. Przyczyny są bardzo podobne do tych, które powodują osłabienie czynnościowe. Należą do nich:

• Uraz/ból – Ludzie wydają się szczególnie podatni na czynnościowe objawy czuciowe po przebyciu urazu fizycznego lub w czasie odczuwania bólu. Badania pacjentów z przewlekłym bólem pokazują, że często nieoczekiwanie zaczynają oni dodatkowo cierpieć z powodu czynnościowych zaburzeń czucia. Czasami czynnościowe objawy czuciowe występują jako część stanu zwanego złożonym zespołem bólu regionalnego. Kliknij w powyższy link, aby dowiedzieć się więcej.

• Hiperwentylacja – czynnościowe objawy czuciowe pojawiają się często pod wpływem zawrotów głowy i duszności, które towarzyszą hiperwentylacji. Badania na ochotnikach wykazały, że jeśli poprosisz 100 osób o szybkie oddychanie przez pewien czas (hiperwentylacja), większość z nich dozna pewnych objawów czuciowych. Zwykle objawia się to mrowieniem palców lub skóry wokół ust. Uważa się, że jest to spowodowane oddziaływaniem niskich stężeń dwutlenku węgla we krwi na zakończenia nerwowe, co ma miejsce w konsekwencji hiperwentylacji. U niewielkiej części ochotników hiperwentylacja spowodować może drętwienie po jednej stronie ciała.

• Choroba przebiegająca z dużym zmęczeniem lub wymagająca leżenia w łóżku – objawy czuciowe mogą rozwijać się powoli u osób, które cierpią z powodu nasilonego zmęczenia. U niektórych pacjentów konieczność długiej rekonwalescencji związanej z leżeniem w łóżku może wywołać objawy. W tej sytuacji początek występowania czynnościowych objawów czuciowych może pokrywać się z zespołem chronicznego zmęczenia.

• Po epizodzie dysocjacji lub ataku paniki – czynnościowe objawy czuciowe, takie jak drętwienie i mrowienie, często współwystępują z innymi objawami, takimi jak zawroty głowy i dysocjacja (uczucie, że rzeczy wokół ciebie są odległe lub dziwaczne). Dysocjacja przypomina trochę trans i opisano ją w jednej zakładek na tej stronie. Czasami epizody dysocjacji są bardzo przerażające, zwłaszcza jeśli pojawiają się “znikąd”, i mogą prowadzić do ataku paniki. Gdy atak paniki się kończy, może pozostawić po sobie uczucie, że połowa ciała jest “nie w porządku”; może wydawać się ciężka lub mrowiąca.

• Migrena – Niektóre osoby z migreną doświadczają objawów czuciowych w ramach aury migrenowej poprzedzającej pojawienie się bólu głowy. Czasami pacjenci z czynnościowymi objawami czuciowymi opisują napad, który brzmi jak migrena, po którym ich objawy czuciowe utrwalają się. W takich przypadkach migrena jest wyzwalaczem czynnościowych objawów czuciowych.

• Brak oczywistej przyczyny – może nie być oczywistego czynnika wyzwalającego objawy. Analogicznie jak w przypadku migreny, niektórzy mają ją tylko wtedy, gdy są zmęczeni lub zestresowani, podczas gdy u innych pojawia się bez żadnej uchwytnej przyczyny.