Czynnościowe zaburzenia neurologiczne (z angielskiego functional neurological disorders- FND) wynikają z nieprawidłowego działania „oprogramowania” mózgu. Wyniki badań obrazowych wykonywanych u osób chorujących na FND są zwykle prawidłowe. Kiedy więc pacjenci dowiadują się, że w ich wynikach badań nie ma nieprawidłowości, a stawianą diagnozą jest FND, to często mają poczucie, że lekarze sugerują, że ich objawy są wytworem wyobraźni. Prosta odpowiedź brzmi: „Nie – te objawy nie są wymyślone, one istnieją naprawdę”.
FND jest spowodowane problemem zachodzącym w mózgu na poziomie, którego ludzie NIE SĄ W STANIE kontrolować – podobnie jak ma to miejsce w migrenie.
TE DOLEGLIWOŚCI SĄ PRAWDZIWE!
Jednym z największych problemów, z którym mierzą się pacjenci z czynnościowymi i dysocjacyjnymi objawami neurologicznymi jest poczucie, że im się nie wierzy. Dzieje się tak częściowo dlatego, że wielu medyków nie jest wystarczająco dobrze przeszkolonych w zakresie zaburzeń czynnościowych, w tym FND, a lekarze zaczęli je właściwie badać i diagnozować dopiero w ostatnich latach.
Niektórzy pracownicy ochrony zdrowia naprawdę nie wierzą pacjentom z takimi objawami. Jest to niedopuszczalne i frustrujące, ale niestety wciąż czasem ma miejsce. Inni lekarze mają większą wiedzę na temat tego problemu zdrowotnego, wierzą swoim pacjentom, rozumieją, że ich choroba istnieje naprawdę i są chętni pomóc.
Więc jeśli jest to prawdziwy stan, ale nie jest to coś, co można łatwo zobaczyć w badaniach, to czym tak naprawdę są czynnościowe zaburzenia neurologiczne?
FND występuje wtedy, gdy części mózgu związane z ruchem i odczuciami nie działają prawidłowo. Zaburzenia ich pracy są szczególnie wyraźnie wtedy, gdy bardzo starasz się, żeby działały prawidłowo. Z drugiej strony, wtedy gdy ruch lub doznania są „automatyczne”, paradoksalnie objawy zmniejszają swoje nasilenie lub całkowicie ustępują. Trudno jest jednak czasem przestać myśleć o dolegliwościach i zdać się na automatyczne działanie organizmu.
Zrozumienie tego i nauczenie się kontroli nad swoim ciałem może zająć trochę czasu. Cierpisz na schorzenie, którego nie widać w standardowym obrazowaniu struktur mózgu, ponieważ to nie w kształcie poszczególnych obszarów mózgu, a w ich działaniu, leży problem.
Poniższe punkty mogą ci pomóc zrozumieć istotę czynnościowych zaburzeń neurologicznych.
Przykład migreny. Czasami pomocne może być porównanie objawów czynnościowych do migreny. Migrena to często występująca dolegliwość, w której obrazowanie mózgu i wszystkie inne standardowe badania stosowane w neurologii są prawidłowe. Bóle głowy tego typu mogą występować wraz z różnego rodzaju dziwnymi objawami neurologicznymi, takimi jak migające światła, mrowienie po jednej stronie ciała, a nawet paraliż. W przypadku migreny wiemy nieco więcej o tym, które części mózgu działają nieprawidłowo, niż ma to miejsce w przypadku czynnościowych zaburzeń neurologicznych, ale nadal jest to diagnoza stawiana na podstawie objawów, które pacjent relacjonuje w rozmowie ze swoim lekarzem.
Przykład hipnozy. Wiele osób jest podatnych na hipnozę. Wszyscy widzieliśmy ludzi w telewizji, którzy byli zahipnotyzowani i nie kontrolowali swoich myśli lub zachowania. Można zadać sobie pytanie: czy trans hipnotyczny wynika ze zmienionego stanu mózgu czy ze zmienionego stanu umysłu? Odpowiedź może brzmieć, że wynika z obu tych stanów jednocześnie. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku objawów czynnościowych. Mózg i umysł to zazębiające się pojęcia i działanie obu z nich jest istotne i niezbędne do wyjaśnienia procesów myślowych i wynikających z nich czasem dolegliwości.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w sekcji FAQ- najczęściej zadawane pytania, w tym: „Słyszałem, że czasem ludzie opisują czynnościowe objawy neurologiczne jako zjawisko neuropsychiatryczne, czy to oznacza, że cierpię na chorobę psychiczną?”
W lutym 2022 byłem współautorem artykułu podsumowującego wszystkie dowody naukowe pokazujące, dlaczego FND NIE jest udawaniem. Omawiam je w wątku na Twitterze, który zawiera bezpłatny link do artykułu.
Odpowiedź na to pytanie brzmi (niestety) “tak”, ale wydaje się, że zdarza się do stosunkowo rzadko. W ostatnich latach wyszły na jaw informacje o przypadkach, w których ludzie dopuszczali się oszustw w celu pozyskania pomocy socjalnej lub innego rodzaju korzyści.
Dla przykładu, jeden mężczyzna został sfilmowany podczas gry w piłkę nożną, po tym jak twierdził, że porusza się na wózku inwalidzkim. Inna osoba została nagrana, gdy podnosiła ciężkie kosze, a wcześniej twierdziła, że nie jest w stanie udźwignąć niczego ciężkiego. W innym przypadku mężczyzna, który twierdził, że jest niewidomy i domagał się z tego tytułu odszkodowania, został zatrzymany za przekroczenie prędkości na autostradzie.
Kiedy osoby symulujące badane są przez lekarza mogą prezentować podobne odchylenia, co pacjenci z objawami czynnościowymi, ale istnieją istotne różnice pomiędzy tymi dwoma grupami.
Zwykle osoby udające objawy mają bardzo niespójne historie (ponieważ je również wymyślają), i różnią się one znacznie od tego, czym dzielą się z lekarzami pacjenci z prawdziwymi objawami czynnościowymi. Niejednokrotnie osoby symulujące objawy obawiają się pewnych okoliczności, jak na przykład sprawa prawna, i chcą poprzez objawy zyskać pewną oczywistą korzyść (chociaż nie oznacza to oczywiście, że każda osoba, która ma sprawę karną wymyśla swoje objawy).
Są też osoby, które symulują swoje objawy, aby dostać się do szpitala lub poddać operacji. Do określenia takiej sytuacji stosujemy nazwę- zaburzenie pozorowane. Nie jest to częsta sytuacja, ale obserwuje się ją w praktyce lekarskiej. Najlepiej myśleć o tym jako o formie zachowania, takiej jak na przykład celowe samookaleczenie.
Tak więc czasami ludzie wymyślają swoje objawy i może to być trudne do odróżnienia od prawdziwych dolegliwości. Niektórzy lekarze (a czasem pacjenci) popełniają straszliwy błąd, sądząc, że większość pacjentów z objawami czynnościowymi „wymyśla” swoje objawy lub próbuje uzyskać poprzez nie pewną korzyść.
Niektórzy pacjenci z FND zauważają, że ich objawy pojawiają się i znikają w dziwny sposób. Może to prowadzić ich do myślenia, że są w stanie kontrolować swoje objawy lub w pewien sposób je prowokują. Jest to bardzo powszechne doświadczenie i nie oznacza, że świadomie wywołujesz swoje dolegliwości.
Jeśli odwiedzasz tę witrynę w celu uzyskania samopomocy, jest to bardzo ważny temat, który należy zrozumieć i oswoić. Pacjenci, co zrozumiałe, nie chcą mieć diagnozy, którą można pomylić z symulowaniem. Wyjaśniłem powyżej, jak rzadkie jest symulowanie, ale mimo to niektórzy pracownicy ochrony zdrowia nie potrafią trafnie rozpoznać i ocenić objawów czynnościowych i mogą mieć złe nastawienie do twoich objawów.
Zazwyczaj pracownicy ochrony zdrowia mają pozytywne nastawienie do objawów czynnościowych, ale zdarza się, że mają trudności z wyrażeniem tego. Pacjenci mogą czuć się więc urażeni ich nastawieniem.
Na przestrzeni lat czynnościowym objawom neurologicznym nadawano wiele różnych nazw.
Wiele z tych etykiet jest „psychiatrycznych” i opiera się na założeniu, że objawy czynnościowe „tkwią w umyśle”. Często ważne jest, aby przyjrzeć się czynnikom psychologicznym, które mogą wpływać na funkcjonowanie pacjenta z czynnościowymi zaburzeniami neurologicznymi. Nie oznacza to jednak, że objawy, których doświadcza są „wymyślone”. Większość ekspertów uważa, że objawy czynnościowe wynikają z zaburzeń tworzących się na styku mózgu i umysłu, gdzieś pomiędzy neurologią a psychiatrią. Dlatego też trudno jest odpowiedzieć na pytanie: „czy są to objawy neurologiczne czy psychologiczne?”. Biorąc pod uwagę to, co wiemy o sposobie generowania ruchu i percepcji emocji w mózgu można stwierdzić, że objawy czynnościowe są zarówno zjawiskiem neurologicznym, jak i psychiatrycznym.
Poniżej znajdziesz kilka pojęć, których poznanie może ułatwić Ci zrozumienie czynnościowych zaburzeń neurologicznych i sposobu ich postrzegania na przestrzeni lat.
W ciągu ostatnich 100 lat pacjenci z FND nie mogli liczyć na wystarczające wsparcie ze strony lekarzy. Tradycyjnie neurolodzy ograniczali swoją rolę do diagnozowania pacjenta, a następnie kierowali go do psychiatry w celu leczenia.
Wielu neurologów przez lata miało bardzo zły pogląd na tego rodzaju problemy. Niestety, niektórzy neurolodzy mają tendencję do patrzenia na te objawy z podejrzliwością. Inni neurolodzy są sympatyczni, ale nie uważają się za posiadających jakiekolwiek umiejętności radzenia sobie z tym problemem. Niektórzy neurolodzy wyciągają pochopne wnioski na temat występujących w przeszłości pacjenta problemów psychiatrycznych i traum życiowych i pozwalają, by to przysłoniło im całościowy obraz pacjenta. Pacjenci z kolei często wychwytują te rzeczy, wyczuwają, jakie nastawienie mają do ich objawów lekarze, co może być częściowo powodem, dla którego nie wierzą w stawianą diagnozę i ją kwestionują. Odkąd zacząłem działać w tej dziedzinie 20 lat temu, zauważyłam ogromną zmianę w kierunku bardziej pozytywnych praktyk w stosunku do pacjentów z FND. Młodsi neurolodzy są zainteresowani tematem i gotowi pomagać pacjentom zmagającym się z tym problemem medycznym.
Większość psychiatrów, o ile nie współpracują ściśle z neurologami, również czuje się niepewnie i nie wiem, jak podejść do tematu FND. Często zastanawiają się, czy nie przeoczono choroby neurologicznej, której oni sami nie potrafią zdiagnozować. W innym miejscu tej witryny omówiłem, w jaki sposób psychologowie i psychiatrzy mogą być pomocni w diagnostyce i leczeniu FND, nawet jeśli nie towarzyszy im depresja ani lęk. Istnieje grono psychiatrów, którzy mają specjalne przeszkolenie w tej dziedzinie i zazwyczaj rozumieją te zaburzenia.
Pacjenci kierowani do psychiatry z objawami czynnościowymi często uważają, że lekarz po prostu twierdzi, że „objawy tkwią w ich umyśle”. Zrozumiałe jest więc, że mogą bronić się w kontakcie z psychiatrą. Konsultacja przebiegająca w takich warunkach może okazać się nieprzydatna.
W wyniku tych wszystkich czynników pacjenci z objawami czynnościowymi i dysocjacyjnymi często wpadają w lukę pomiędzy neurologią i psychiatrią i nie wiedzą, do kogo mają się udać.
100 lat temu neurolodzy i psychiatrzy przyjęli pogląd, że objawy czynnościowe wynikają przede wszystkim z problemu z funkcjonowaniem układu nerwowego, i że chociaż czynniki psychologiczne mogą być ważne, nie muszą być obecne, żeby postawić trafną diagnozę.
Moim zdaniem wiele trudności w tej dziedzinie można by przezwyciężyć, gdyby pracownicy służby zdrowia byli lepiej wykształceni w zakresie diagnozowania i leczenia tych zaburzeń.
Przekierujemy Cię na stronę darowizn Uniwersytetu w Edynburgu, która umożliwia bezpieczne przekazywanie darowizn na rzecz naszej inicjatywy. Darowizny przekazujemy na utrzymanie witryny i dalsze badania w dziedzinie FND.
